Het is een algemeen gekend probleem dat heel wat appartementsgebouwen te maken hebben met verouderde installaties voor verwarming, voorziening van sanitair warm water of ventilatie in het collectieve woongebouw. Hoe kunnen we bij renovaties rekening houden met hedendaagse technologieën zoals warmtepompen, warmtenetten, groene elektriciteit en warmte, WKK en zonne-energie? Wij gingen in gesprek met Wim Boydens, docent van de VIVO-opleiding ‘HVAC in appartementsgebouwen: toekomstgerichte renovatieconcepten praktisch bekeken’. Hij gaf ons in vijf puntjes meer uitleg over dit onderwerp.
Grootste probleem bij verouderde appartementsgebouwen
In verouderde appartementsgebouwen duiken er doorgaans wel wat problemen op. Wim Boydens: “Heel veel appartementsgebouwen worden centraal verwarmd met stookolie. Om dit milieuvriendelijker aan te pakken, schakelen velen over naar aardgas. Een ‘verduurzaming’ naar gas lijkt echter een grote stap in de juiste richting, maar schiet zijn doel om daadwerkelijk te verduurzamen voorbij. Vanaf 2021 mogen de nieuwe collectieve woongebouwen geen gasaansluiting als hoofdverwarming meer krijgen. Het is dus duidelijk dat dit ook voor een renovatie geen toekomstgerichte keuze meer is. Daarentegen is het installeren van een combinatie van betere beglazing en een hybride warmtepomp (hybride betekent een combinatie van technologieën) wel een oplossing. Een hybride warmtepomp is een duurzaam alternatief voor de huidige cv-ketel. Het systeem haalt warmte uit natuurlijke bronnen zoals warmte uit de buitenlucht. Hierdoor kan je tot wel 80% minder gas verbruiken. Het heeft dus veel voordelen. Een andere oplossing die future proof is, is een aansluiting op een hernieuwbare en residueel (restwarmte) gevoede wijkverwarming of je kan een clusterkoppeling organiseren, een uitwisseling van warmte met naburige gebouwen. ”
Nieuwigheden op de markt
Het tweede puntje draait rond de nieuwigheden op de markt wat betreft hernieuwbare energiesystemen. Volgens Boydens zijn er erg veel innovatieve ontwikkelingen in opmars. Denk maar aan: warmterecuperaties met warmtewisselaars of warmtepompen, op de afvoer van bedorven lucht en zelfs de afvoer van rioolwater zijn technieken die geïntegreerd kunnen worden als een stukje van de puzzel. Wim: “Men hoeft niet voor één technologie te kiezen bij centrale opwekking van warmte. Dikwijls kan een relatieve kleine duurzame opwekker zoals de warmtepomp en ook zonnethermie (ook al is die beperkt) een erg groot deel van de warmtevraag duurzaam en fossielvrij invullen in een hybride configuratie, mits de regeling (een relatief kleine investering) het geheel duurzaam gaat aansturen. Opslag van warmte vervolledigt een toekomstgerichte kostenoptimaal verhaal.”
Wacht niet op groen gas
Boydens: “Ook al stijgt de energie-efficiëntie van het gebouw, bekijk de verbetering van de gebouwschil eens met een ander doel. Met name hoever moet ik 'maar' gaan om de groene opwekkers dankbaar te kunnen inschakelen. Wacht niet op groen gas, dat zal nog lang duren. De slimme aansturing van beproefde duurzame technieken is tegen dan al vele malen terugverdiend.”
Veel mensen wachten op groen gas, maar wat is dat nu precies? In tegenstelling tot aardgas dat afkomstig is uit de bodem, wordt groen gas door de mens vervaardigd. Het wordt bijvoorbeeld verkregen door het zuiveren van biogas. Dit ontstaat na omzetting van organisch materiaal door bacteriën. Groen gas is dus hernieuwbare, duurzame energie die op precies dezelfde manier kan worden aangewend als aardgas.
In België wordt het nog weinig geëxploiteerd, maar in Duitsland, Oostenrijk en Nederland is dit wel al meer het geval. Boydens: “Er wordt ook veel ingezet op waterstof als deus ex machina, gewonnen uit hernieuwbare elektriciteit, en met de mogelijkheid om via opslag de tijd van zomer naar winter te overbruggen. Voor bevoorradingszekerheid zit hier zeker muziek in, maar andere sectoren, zoals transport, chemie en industrie die hoge temperaturen behoeft, die hebben simpelweg geen alternatief. Dit in tegenstelling tot het gebouwenpark, dat bijgevolg niet de voorkeur van gebruik zal genieten. Onze gebouwen dienen zich op de oplossingen te richten die zich vandaag al bewijzen.”
Mensen overtuigen van hernieuwbare energiesystemen als syndicus
Een interessante vraag rond dit thema is: ‘Hoe overtuig je als syndicus mensen om over te stappen op hernieuwbare systemen?’. Boydens: “Wat je zeker kan aankaarten is het feit dat de ‘vervuiler’ in de nabije toekomst zal afgestraft worden. De vervuiler zal moeten betalen, de belasting op CO2 is namelijk onafwendbaar. Het is onzeker hoe snel het zal gaan, maar het is zeker dat het eraan komt. Daarnaast kan je ook een positieve insteek geven. De waarde van duurzame appartementen stijgt en bovendien zal het EPC-label de milieukwaliteit ook opnemen in de toekomst waardoor de waarde van de investering nog duidelijker wordt. Dat comfort ook verbeterd kan worden, in sommige gevallen zelfs het zomercomfort, is ook een doorslaggevend argument.”
Doe het nu!
De renovaties in appartementsgebouwen moeten nu gebeuren. Boydens: “Het heeft geen zin om nog enkele jaren te wachten. Dat speelt alleen in het nadeel. Wanneer het beleid, met de klimaatschade, de steun voor fossiele brandstoffen evenredig afbouwt, zal de meerinvestering snel worden teruggewonnen. Daarnaast focust de vaksector zich ook meer op het duurzame en daardoor daalt de meerinvestering al lichtjes. Eens het beleid zijn huiswerk heeft gerealiseerd zal het snel gaan. De markt gaat overbevraagd zijn en die situatie ben je dus best een stapje voor. Als je de middelen nog vrij kunt maken, zet die dan nu in. De meerinvestering kan geminimaliseerd worden, in hoofdzaak door een accuraat becijferd of gesimuleerd herontwerp. Ga op zoek naar de werkelijke vermogens die je nodig zult hebben.”
Dit waren alvast de vijf weetjes en tegelijkertijd ook een tipje van de sluier van wat je allemaal in deze VIVO-opleiding zal zien. Hebben we jou warm gemaakt voor dit onderwerp? Schrijf je dan in voor deze opleiding. Daar wordt alles uitgebreider uitgelegd door een echte expert in dit vak. Je krijgt dan antwoord op vragen zoals: Welke zijn de aandachtspunten voor een praktische integratie in het gebouw? Welke bouwkundige maatregelen dringen zich op en welke zijn de aandachtspunten voor de offertevraag en de beoordeling van de offertes? Hoe integreer je hernieuwbare energiesystemen? Of hoe laat je ruimte voor de toekomstige integratie ervan? Wat moet dan het plan van aanpak zijn en welke zijn de praktische beschouwingen?
‘HVAC in appartementsgebouwen: toekomstgerichte renovatieconcepten praktisch bekeken’
Dinsdag 11 mei 2021: 14u- 17u
Woensdag 16 juni 2021: 14u- 17u
Meer info en inschrijven: www.vivo.be
