Indien een woning ongeschikt of onbewoonbaar is verklaard of er sprake is van een strafrechtelijke veroordeling is het uiteraard de bedoeling dat de gebreken zo snel mogelijk kwalitatief worden hersteld, zodat de woning opnieuw op de woningmarkt ter beschikking is. Dit herstel kan opgelegd worden (bijvoorbeeld zeer dwingend via een herstelvordering). Daarnaast worden allerhande sancties en instrumenten aangewend om het herstel af te dwingen.
Pas na herstel kan bijvoorbeeld de verklaring tot ongeschiktheid of onbewoonbaarheid opgeheven worden. Een aanvraag voor dergelijke opheffing staat meteen gelijk aan een aanvraag voor een conformiteitsattest. In elk geval is er dan een hercontrole nodig waarbij vastgesteld wordt dat de woning nu wel conform is.
Er komt dus opnieuw een woningcontroleur langs. Die geeft bij deze hercontrole geen advies. Hij/zij houdt rekening met eerdere recente technische verslagen en gaat enkel na of eerder gequoteerde gebreken deugdelijk zijn hersteld. Voor alle bouwtechnische vereisten bestaan er normen, richtlijnen, reglementeringen, regels van goed vakmanschap, enzovoorts. Die informatie is beschikbaar of verkrijgbaar via onder andere het WTCB of het Bureau voor Normalisatie. Indien bij een controle in een woning gebreken worden gequoteerd, is het logisch dat de noodzakelijke aanpassingen, verbeteringen en herstelwerken gebaseerd zullen zijn op die informatie. Op die manier kan een deugdelijk en duurzaam herstel gerealiseerd worden die de kwaliteit van de woning ten goede komt.
Qua methodiek van vaststelling verloopt de hercontrole op exact dezelfde wijze als elke andere woningcontrole. De woningcontroleur is bij hercontrole niet gebonden aan de initiële vaststellingen. Het is met andere woorden niet zo dat de controleur enkel checkt of de eerder vastgestelde gebreken deugdelijk zijn hersteld. Het is perfect mogelijk dat de controleur nieuwe gebreken vaststelt, die niet in het oorspronkelijk technisch verslag zijn aangekruist. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om nieuwe gebreken die zijn opgedoken of gebreken die aan de oppervlakte zijn gekomen naar aanleiding van de werken (bijvoorbeeld doordat ze na de werken wél visueel vaststelbaar zijn).
Bij een hercontrole is het niet altijd duidelijk of een gebrek effectief hersteld is, dan wel of er alleen maar opgeknapt werd. Wanneer vochtschade op een muur of een barst in het plafond wordt overschilderd of toegepleisterd, is de oorspronkelijke schade weliswaar niet meer zichtbaar, maar betekent dit niet noodzakelijk dat het eigenlijke gebrek correct werd aangepakt. In het kader van woningkwaliteit is het belangrijk dat het herstel op een correcte manier gebeurt. Dit heet deugdelijk herstel. Om dit deugdelijk herstel aan te tonen, kan de eigenaar gevraagd worden om bij een hercontrole bewijzen voor te leggen dat dit herstel correct gebeurd is. Een mogelijk bewijs kan geleverd worden aan de hand van attesten, facturen, foto’s, enzovoorts.
